Ver la fonte de Nada

{{otrosusos}}

La '''nada''' defínese como ausencia ya inesistencia de cualesquier [[Oxetu (filosofía)|oxetu]].<ref>[[Mario Bunge]], ''Diccionariu de filosofía'', Méxicu, Sieglu XXI, 1999, p. 148.<!-- Títulu xeneráu por un bot --></ref> Según el contestu, esisten dellos [[conceutu|conceutos]] de nada. La necesidá d'esti conceutu ye una estorbisa pal [[Realismu filosóficu|realismu]] inocente y l'[[empirismu]], porque, a esi respectu, na realidá nun esiste equivalente. Nel [[sentíu común]] la pallabra "nada" usar pa referise a l'ausencia d'oxetos determinaos nun llugar y tiempu concretos.

== La nada en filosofía ==
=== La nada n'ontoloxía Diversos [[Filosofía|filósofos]] y [[Teoloxía|teólogos]] estudiaron el conceutu de nada (nun confundir con inesistencia). Munchos d'ellos —en particular [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]], [[Martin Heidegger|Heidegger]] y [[Jean-Paul Sartre|Sartre]]— utilizaron el recursu de [[Reificación (estética)|reificación]] al sostener que la nada ye una [[Cosa (ontoloxía)|cosa]]. El conceutu de nada varia llargamente ente les diverses tradiciones filosófiques y cultures, especialmente la [[occidental]] y la [[Estremu Oriente|oriental]]. Asina, nel [[budismu]], el [[Shunyata]] ye l'estáu vacíu de la mente.<br />

El raigañu etimolóxicu de «nada»: ''res nata'', ye contradictoria del significáu actual, pos significa ''cosa nacida''. Quiciabes esti —pa munchos— insospechado y contundente fechu xustifique les seique permanentes y irreconciliables concepciones antagóniques, y la reificación nun incurra yá en falacia.

En contraste, na [[filosofía griega]] la idea de la nada surdió colos problemes de la negación del [[ser]], del caltenimientu del ser y de la imposibilidá d'afirmar la nada. En particular, [[Parménides de Elea|Parménides]] creyó que del «nun ser» (la nada) nun puede falase. [[Epicuro]] y [[Lucrecio]] aseveraron que la [[materia]] nun puede crease de la nada, nin destruyir a nada, postulaos darréu negaos pol pensamientu [[cristianu]]. Nel sieglu XX l'[[empirismu lóxicu]] sostuvo que ''tou'' ocupándose de la nada ye un contrasentíu, un mal usu [[Sintaxis|sintácticu]] del llinguaxe. D'esta miente descalificóse toa especulación avera del problema.<ref>[[José Ferrater Mora]], "Nada", en ''Diccionariu de filosofía'', 5ª ed., Buenos Aires, Editorial Suramericana, 1964, p. 248, tomu II.<!-- Títulu xeneráu por un bot --></ref>

Nes teoríes de l'asociación y de l'asamblea de [[Mario Bunge]] formalícense'l conceutu [[Ontoloxía|ontolóxicu]] de nada como individuu nulu, que se designa por aciu el símbolu <math>\Box</math>.<ref>Mario Bunge, ''Treatise on basic philosophy. Volume 3. Ontology I: The furniture of the world'', Dordrecht, D. Reidel Publishing Company, 1977.<!-- Títulu xeneráu por un bot --></ref> Na teoría de l'asociación, l'individuu nulu ye l'[[elementu neutru]] del conxuntu <math>~S</math> d'[[Individuu sustancial|individuos sustanciales]] cola [[operación binaria]] <math>~\circ</math> d'[[Asociación (ontoloxía)|asociación]].<br />

Por definición, al ser l'elementu neutru d'un [[monoide]] [[conmutativu]], :<math>
~x \circ \Box=\Box \circ x=x</math>, onde <math>~x \in S</math>.
Na teoría de l'asamblea, l'individuu nulu ye l'elementu neutru aditivu del conxuntu <math>~S</math> d'[[Individuu sustancial|individuos sustanciales]] con dos [[Operación binaria|operaciones binaries]], una <math>~\dot +</math> de [[Yuxtaposición (ontoloxía)|yuxtaposición]] y otra <math>~ \dot \times</math> de [[Superposición (ontoloxía)|superposición]], y una [[operación unaria]] <math>~'</math> d'[[elementu inversu]]. Por definición, al ser l'elementu neutru aditivu d'un [[álxebra de Boole]], :<math>
~x \dot + \Box=x, x \dot \times \Box=\Box</math> y <math>~x \dot \times x'=\Box</math>, onde <math>~x \in S</math>.

En dambes teoríes el conceutu d'individuu nulu dexa formular con precisión dellos teoremas de caltenimientu. Por casu:
{{teorema|Nengún individuu sustancial acomúñase destructivamente con otru. Si <math>~x \ne \Box</math>, entós nun esiste <math>~y \in S</math> tal que <math>~x \circ y=\Box</math> o <math>~y \circ x=\Box</math>.|Mario Bunge (1977)}}
Bunge reifica'l conceutu ontolóxicu de nada, yá que, según la [[óptica]] precisa los conceutos de [[Cuerpu prietu|cuerpu nulu]] y [[campu de lluz]] nulu ([[escuridá]]), considera al individuu nulu como una ficción necesaria pa la [[ontoloxía]].

=== La nada nel esistencialismu ===
[[Martin Heidegger]] ocupar con fondura del problema de la nada. Nun lo fixo tantu na so obra cume, ''[[Ser y tiempu]]'', de [[1927]], como nel so trabayu curtiu "¿Qué ye metafísica?", de [[1930]]. Ellí, dempués de plantegar y ellaborar la cuestión, encetar con un repitíu interrogante: "¿Por qué hai ente na so totalidá y non más bien la nada?".<ref>Entruga yá formulada na Edá Moderna por [[Francisco Suárez]] y, sobremanera, por [[Gottfried Wilhelm Leibniz]]. La respuesta a esta entruga da llugar, na Edá Moderna, a la cuestión de la esistencia d'un '''[[Necesariu]]''' y la cuestión de les '''[[verdá de razón|verdad de razón]]'''.</ref>

Nesta obra, envalórase que la nada-y ta vedada al [[ciencia|pensamiento científicu]], porque la [[ciencia]] ''nada'' quier saber d'ella. Sicasí, sostiense que la nada ye significativa, pos sobre ella reposa o s'asitia'l ser. Asina, el problema del [[filósofu]] plantegar dende l'enigma de "que ''haya daqué'' en cuenta de nada".<ref>Martin Heidegger, "¿Qué ye la metafísica?", en ''¿Qué ye metafísica?: ser, verdá y fundamentos'', trad. de [[Xavier Zubiri]], Buenos Aires, Sieglu XX, 1974, páxs. 75-112.<!-- Títulu xeneráu por un bot --></ref>

La [[esistencia]] humana ta íntimamente amestada a la nada. Revelar [[templanza|temple]]s anímicos de fondu [[aburrición]] y, especialmente, de [[congoxa]]. Dambos -y patentizan la nada, y ente los dos tórnen-y incomprensible la esistencia del ente na so totalidá. La congoxa —de raigañu [[Søren Kierkegaard|kierkegaardiana]]— ye l'estáu emotivu fundamental de la esistencia. L'home puede angustiarse por esto o por aquello, pero, esmorecíes estes particularidaes, la esistencia sigue angustiada. Y, si al esistente entrúgase-y pola causa de la so congoxa, casi bonalmente va responder: "Por nada".

Na so obra fundamental ''[[El ser y la nada]]'' (1944), [[Jean-Paul Sartre]], influyíu por Heidegger, mientres los sos estudios n'[[Alemaña]], va afondar la temática heideggeriana. Nesti tratáu, d'estructura complicada, como la máxima obra del so maestru, acabará sosteniéndose que l'ingresu de la nada al mundu deber a la esistencia del [[Homo sapiens|home]]. Como en Heidegger, la nada va ser anterior, lóxicamente, al "non" y a la "negación", y anque munchos crean que Sartre [[reificación|reifica]] a "la" nada, lo cierto ye qu'usa a tal conceutu de "nada" como un operador [[dialéutica|dialécticu]], yá que pa él ''la nada'' ye daqué "[[irrealización|irrealizante]]", esto ye, una negación d'un ser que dexa o da llugar a la esistencia d'otru o otros seres posteriores (casi siempres más evolucionaos): ente que los oxetos non conscientes coinciden nel so [[esistencia]] cola so [[esencia (filosofía)|esencia]], nos humanos, al tener capacidá de consciencia, la esencia ye daqué que pueden realizar (yá na esistencia o en vida) darréu al esistir.<ref>Jean-Paul Sartre, ''El Ser y la Nada'', Buenos Aires, Losada, 1998.<!-- Títulu xeneráu por un bot --></ref>

== La nada en ciencia ==
{{referencies|t=20130308|filosofía}}
Nes ciencies, al ser ontoloxíes centrípetes{{ensin referencies}}, trátense diversos entes nulos. Puede haber tantos individuos nulos como [[clases naturales]]. En particular destaca'l [[vacíu]] o [[Campu (física)|campu]] nulu, al cual nes [[Teoría de campo|teoríes de campos]] asígnense-y propiedaes como tener [[índiz de refraición]] igual a unu. Físicamente ye imposible delimitar una rexón del espaciu-tiempu que nun contenga [[Cosa (ontoloxía)|coses]], una y bones los [[Campu gravitatoriu|campos gravitatorius]] non pueden bloquiase, y toles partícules que la so temperatura nun sía'l [[cero absolutu]] xeneren [[radiación electromagnético]] (d'alcuerdu a la noción cuántica d'[[enerxía del puntu cero]]).

Físicamente, pos, la nada tamién ye una idealización un estáu posible pero físicamente irrealizable na práutica. Tan ye asina que na llamada [[aniquilación partícula-antipartícula]], un casu particular del teorema ontolóxicu enriba demostráu, nun esiste realmente tal aniquilación o destrucción. Refiérense <math>~y^+</math> a un [[positrón]], <math>~y^-</math> a un [[electrón]] y <math>~\gamma</math> a un [[fotón]], entós {{ecuación|

<math>~y^-\ \dot +\ y^+\ \ne \Box</math>
|1|left}}
sinón que {{ecuación| 

<math>~y^-\ \dot +\ y^+\ = \gamma\ \dot +\ \gamma</math>
|2|left}}
El tresformamientu físicu {{eqnref|1}} ye imposible yá que violaría'l principiu de [[caltenimientu de la enerxía]], ente que {{eqnref|2}} atópase frecuentemente nel llaboratoriu y ye perfectamente compatible coles [[lleis de caltenimientu]].

=== La nada en matemátiques ===
En [[Matemátiques]] la [[pallabra]] "nada" ye [[Polisemia|polisémica]]:
* En [[lóxica matemática]] el conceutu de nada, o d'inesistencia, designar por aciu la [[Negación lóxica|negación]] y los [[Cuantificador|cuantificadores]] <math>~\neg \exists x:(\dots)</math> o <math>~\nexists x(\dots)</math>, que puede lleese "nun esiste ''x'' tal que..." (= "nun hai nengún ''x'' tal que..."), o'l so equivalente <math>~\forall x \neg(\dots)</math>, que puede lleese "pa tou ''x'' non ..." (= "pa nengún ''x'' ...").
* En [[teoría de conxuntos]] la nada ye'l [[conxuntu vacíu]]: <math>~\varnothing</math>, que se refier a un [[conxuntu]] ensin elementos.

En [[álxebra elemental]] la cancelación de términos danos como resultáu'l [[elementu neutru]]: <math>~y</math>, que puede referise al [[cero]] (con al respective de la [[suma]]), al [[unu]] (con al respective de la [[multiplicación]]), a la [[función identidá]] (con al respective de la [[composición de funciones]]), a la [[matriz cero|matriz de ceros]] (con al respective de la suma de matrices), a la [[matriz identidá]] (con al respective de la [[multiplicación de matrices]]), al [[vector nulu]] (con al respective de la [[suma de vectores]]) o a la [[cadena vacida]] (con al respective de la concatenación -de cadenes-). En [[aritmética]] la nada ye'l cero, usar pa representar l'ausencia d'un oxetu nun llugar d'un espaciu.

=== El vacíu en física ===
En tiempos de Newton concebíase'l vacíu y confundía con "nada" como un mediu uniforme desprovistu de masa llamáu espaciu que la so xeometría yera euclídea. La idea de Newton sobre l'espaciu que consideraba infinitu ya inmutable nun taba exenta d'elementos místicos. La noción del vacíu como espaciu nel que les partícules materiales movíense, viose llixeramente alteriada col desenvolvimientu de la [[Éter (física)|teoría del éter]] que yera un mediu material que dexaba l'espardimientu de les ondes lluminoses nel vacíu, yá que anque Newton propunxera que la lluz taba formada por corpúsculos ciertos esperimentos como'l de la [[Esperimentu del doble rendija|doble rendija]] llevaren a la concepción mayoritaria de que los fenómenos rellacionaos cola lluz podíen esplicase meyor cola [[teoría ondulatoria]]. Polo qu'a finales del sieglu XIX nun yera bien popular la idea de que'l vacíu nun tuviera llenu de daqué.

El [[esperimentu de Michelson y Morley]] portó l'abandonu de la idea de la esistencia del éter y volvióse a la idea que'l vacíu realmente nun contenía nada. Sicasí, tanto'l [[principiu d'indetermín de Heisenberg]] como la [[teoría cuántica de campos]] suxirieron que'l vacíu yera daqué físicamente más complicáu, y la creación de pares llevó a la idea de que'l vacíu nun podía ser la nada, una y bones la física cuántica paecía compartir que taba llenu de [[partícula virtual|partícules virtuales]] que se creaben en [[partícula virtual#Pares partícula-antipartícula|pares partícula-antipartícula]] y destruyíense de cutio.

== Ver tamién ==
* [[Ser]]
* [[Entidá]]
* [[Vacíu]]
* [[Cosa (ontoloxía)]]
* [[Esistencialismu]]

== Referencies ==
{{llistaref|2}}

=== Bibliografía ===
* Genz, Henning ''Die Entdeckung des Nichts'', Rowohlt, 1999, ISBN 3-499-60729-8
* Bild der Wissenschaft 10/2006, "Nichts" (S. 40-59)
* ''The Book of Nothing'', [[:en:John_D_Barrow|John D Barrow]]
* ''[https://web.archive.org/web/20000519003945/http://www.maa.org/reviews/nothing.html The Nothing That Is]'', Robert Kaplan
* ''[http://www.pentapublishing.com In Search of a Cyclops]'', Fredrick Schermer
* ''[https://web.archive.org/web/20070716120703/http://www.users.cloud9.net/~cgseife/zero.html Zero]'', Charles Seife
* ''[https://web.archive.org/web/20071013181229/http://archive.salon.com/books/review/2001/01/26/cole/index.html The Hole in the Universe]'' K. C. Kole
* ''Church Dogmatics'' III/3, páxs. 389-368, [[Karl Barth]]

== Enllaces esternos ==
{{wikcionariu|nada}}
{{wikiquote}}



{{Tradubot|Nada}}

{{control d'autoridaes}}
[[Categoría:Metafísica]]

[[Categoría:Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos]]
[[Categoría:Wikipedia:Artículos con plantía Otros usos a páxines que nun esisten]]