Ver la fonte de Monopoliu

{{otros usos|Monopoly|el xuegu de mesa}}
[[Ficheru:Shaghai pudong.JPG|300px|thumb|right|Nun [[mercáu competitivu]], los [[consumidores]] y los [[Producción (economía)|productores]] son ''preciu-aceptantes'', una y bones el [[preciu]] vien fitu solamente pola [[ufierta]] y la [[Demanda (economía)|demanda]]. Sicasí, nun monopoliu, el oferente monopolista puede [[control de precios|afitar el preciu]] utilizando'l so [[Monopoliu#Poder de mercáu del monopolista|poder de mercáu]].]]

Un '''monopoliu''' (del [[griegu antiguu|griegu]] μόνοϛ ''mónos'' 'unu' y πωλέιν ''pōléin'' 'vender') ye una situación de [[privilexu]] [[llei|llegal]] o [[fallu de mercáu]], nel cual esiste un [[producción (economía)|productor]] o axente económicu (monopolista) que tien un gran [[Monopoliu#poder de mercáu del monopolista|poder de mercáu]] y ye l'únicu nuna industria dao que tien un [[productu (oxetu)|productu]], [[bien económicu|bien]], [[recursu (economía)|recursu]] o [[Serviciu (economía)|serviciu]] determináu y estremáu.

Por que esista un monopoliu, ye necesariu qu'en dichu mercáu nun esistan [[Bienes sustitutivos|productos sustitutivos]], esto ye, nun esiste nengún otru [[bien económicu]] que pueda reemplazar el productu determináu y, poro, ye la única posibilidá que tien el [[consumidor]] de mercar. Suel definise tamién como «mercáu nel que solo hai un vendedor», pero dicha definición corresponderíase más col conceutu de [[Monopoliu#El monopoliu puru o de preciu llinial|monopoliu puru]].

El monopolista controla la cantidá de [[Producción (economía)|producción]] y el [[preciu]], anque non de manera simultánea, yá que la eleición de la producción o del preciu determina la posición que se tien respectu al otru; vale dicir, el monopoliu podría determinar en primer llugar la tasa de producción que maximiza les sos ganancies pa depués determinar, por aciu l'usu de la curva de demanda, el preciu máximu que puede cobrase pa vender dicha producción.<ref name=miller>{{cita llibru |títulu=Microeconomía |nome=Roger |nome2=Roger -y Roy |apellíos=Miller |apellíos2=Meiners |editorial=McGraw-Hill Interamericana, S. A. de C. V. |ubicación=Méxicu,&nbsp;D.&nbsp;F.|páxines=703 |añu=1990 |id=ISBN 968-422-046-4}}</ref>

Dende un puntu de vista económicu, si'l monopoliu ye maximizador d'[[Utilidá (economía)|utilidaes]], a diferencia de lo qu'asocede na [[competencia perfecta]], enfrentar a una curva de demanda de rimada negativa. Al nun ser horizontal, nunca va operar de manera voluntaria siempres que l'[[ingresu marxinal]] (IMg) sía inferior a cero, entá si los costos de producción fueren iguales a cero, yá que siempres va esistir l'alternativa d'amenorgar la producción, aumentando d'esta miente los ingresos y, poro, les ganancies que percibe. N'efeutu, cuando 0 < η < –1 (elasticidá aprecio de la demanda inelástica), tiense que l'ingresu marxinal ye negativu, polo que'l monopolista nunca va decidir operar naquella porción de la curva de demanda.<ref name=miller />

Nesti contestu, el [[costu marxinal]] de la monopolista —medría del costu total cuando se varia nuna unidá la producción— representa la [[ufierta]] total del mercáu, polo que puede afirmase que nun esiste curva d'ufierta por cuenta de que la rellación biunívoca ente cantidá y preciu sume.<ref name=mankiw>{{cita llibru |títulu=Principio d'Economía |nome=Gregory |apellíos=Mankiw |editorial=Paraninfu, S. A. |ubicación=Madrid |páxines=629 |añu=2008 |id=ISBN 978-84-9732-534-9}}</ref> Poro, l'[[ingreso|ingresu mediu]] (IMe) del monopolista —o'l preciu por unidá vendida— nun ye más que la [[curva de demanda]] del mercáu. Pa escoyer el [[Producción (economía)|nivel de producción]] maximizador del [[Beneficiu económicu|beneficiu]], el monopolista hai de conocer les sos curves d'[[ingreso|ingresu marxinal]] (variación qu'esperimenta l'ingresu cuando la ufierta varia nuna unidá) y de [[costu mediu]].

== Poder de mercáu del monopolista ==
{{AP|Fixación de precios}}
Denominar poder de mercáu a «la capacidá d'un vendedor o d'un comprador d'[[Fixación de precios|influyir nel preciu d'un bien]]». Nel casu de que'l poder de mercáu recaya sobre un únicu comprador, tratar d'una estructura de [[monopsonio]], ente que cuando recái sobre un únicu vendedor, falar d'una estructura de monopoliu.

El poder de mercáu del monopolista ta totalmente condicionáu pol efeutu de la [[Elasticidá (economía)|elasticidá-aprecio de la demanda]] (Y<sub>PD</sub>), qu'establez la rellación de les variaciones de la cantidá demandada (Q<sub>D</sub>), que son motivaes polos cambeos nel preciu del productu (P). Pa poder maximizar el so beneficiu, el monopolista va buscar amontar los precios, pero eso va suponer inevitablemente un amenorgamientu de la cantidá demandada, que va ser mayor o menor en función de la elasticidá-aprecio d'esi productu nesi mercáu. La ufierta deseyada pol monopolista va ser aquella que maximice el so beneficiu, de forma que se permedien dambos efeutos. 

<center>
{| style="font-weight:none; magin:1em;padding:0.5em;border:solid 1px grey"
|colspan=2| 
|-
|
# Y<sub>PD</sub> = [[Elasticidá (economía)|Elasticidá aprecio de la demanda del mercáu]].
# IM = [[Ingreso|Ingresu marxinal]].
# IT = [[Ingreso|Ingresu total]].
# P = [[Preciu]].
# Q = [[Producción (economía)|Nivel de producción]].
# <sub>m</sub> = Monopolista.
# CM = [[Costu marxinal]].
#
|<math> Y_{PD} = - \frac{\frac{\Delta Q}{Q}}{\frac{\Delta P}{P}} = - \frac{P \Delta Q}{Q \Delta P};</math>
|}
<br />
{| style="font-weight:none; magin:1em;padding:0.5em;border:solid 1px grey"
|colspan=2| 
|-
|<math>IM(Q_m) = \frac{\Delta IT(Q_m)}{\Delta Q} = \frac{\Delta [P_m(Q_m) Q_m]}{\Delta Q} = \frac{\Delta P(Q) Q_m + P_m(Q_m) \Delta Q}{\Delta Q} = \frac{\Delta P (Q) Q_m}{\Delta Q} + P_m(Q) = </math>

<math> = \frac {P_m(Q_m) \Delta P(Q) Q_m}{P(Q) \Delta Q} + P_m (Q_m) = P_m (Q_m) \frac {1}{Y_{PD}} + P_m(Q_m) = P_m(Q_m)\Bigg[1+ \frac {1} {Y_{PD}}\Bigg] = IM (Q_m)</math>
|}
</center>
<br />
A última hora, la diferencia ente'l [[competencia perfecta|preciu competitivu]] y el [[Monopoliu#Aprecio y nivel de producción monopolistes|preciu monopolista]] ye inversamente proporcional a la elasticidá de la [[Demanda (economía)|demanda]]. Si ye bien [[Elasticidá (economía)|elástica]] (un eleváu númberu negativu), el preciu va ser bien cercanu al [[costu marxinal]], polo que'l monopoliu va tar más cercanu al [[competencia perfecta|mercáu competitivu]]. Ello nun significa que quien tenga más poder de mercáu va tener más beneficios, yá que inflúin otros elementos como'l volume de venta, los [[costu fixu|costos fixos]], etc. 

Asina, la esistencia d'una demanda de mercáu non infinitamente elástica, como a la que s'enfrenta la empresa perfectamente competitiva, brinda la posibilidá de poder asitiar el preciu percima del preciu de mercáu. Esi ye'l verdaderu poder del monopoliu d'una empresa.

=== Índiz de Lerner ===
En términos cualitativos, para [[Midida|midir]] el poder de monopoliu utiliza'l [[índiz de Lerner]]:<ref name=ref_duplicada_1>{{cita llibru |títulu=Microeconomía |nome=Robert |nome2=Daniel |apellíos=Pindyck |apellíos2=Rubinfeld |editorial=Pearson educación |allugamientu=Méxicu,&nbsp;D.&nbsp;F. |páxines=732 |añu=2001 |id=ISBN 84-205-3131-6}}</ref>

{| style="font-weight:none; magin:1em;padding:0.5em;border:solid 1px grey"
|colspan=2|'''Índiz de Lerner de poder de monopoliu'''
|-
|*<math> L = \frac{P_m - CM(Q_c)}{P_m} = \frac{-1}{Y_{PD}}</math>
| 
|
|
|Onde:
* Y<sub>PD</sub> = [[Elasticidá (economía)|Elasticidá aprecio de la demanda ''de la empresa'']].
* P<sub>m</sub> = [[Preciu monopolista]].
* Q<sub>c</sub> = [[Competencia perfecta|Nivel de producción competitivu]].
* CM = [[Costu marxinal]].
|}

Nuna empresa [[competencia perfecta|dafechu competitiva]], el [[preciu]] óptimo competitivu va ser igual al [[costu marxinal]] nesi [[producción (economía)|nivel de producción]], polo que L = 0. Cuánto mayor sía L mayor va ser el poder de monopoliu.

=== Fuentes de poder de mercáu del monopolista ===
[[Ficheru:Bethlehemsteel.jpg|330px|thumb|El [[monopoliu natural]] suel ser carauterísticu de les [[industria|industries]] que riquen d'una gran [[inversión]] pa entrar nel [[mercáu]], onde los altos [[costos fixos]] esistentes funcionen como [[barreres d'entrada]].]] 
{{AP|Elasticidá (economía)|Elasticidá de la demanda Barreres d'entrada}}
La [[Elasticidá (economía)#Ecuación matemática|elasticidá-aprecio]] de la [[Demanda (economía)|demanda]] d'una [[empresa]] (que nesti casu coincide cola elasticidá-aprecio de la demanda del [[mercáu]] (Y<sub>PD</sub>) al ser la única empresa que lo abastez) establez la rellación de les variaciones de les cantidá demandada (Q<sub>D</sub>) motivaes por variaciones nel preciu del productu (P). Ye la fonte direuta de poder de mercáu, pero esta encóntase n'otres diverses:<ref name=ref_duplicada_1 />

# '''La elasticidá de la demanda del mercáu''': como la demanda de la empresa ye, siquier, tan elástica como la demanda del mercáu, la elasticidá de la demanda del mercáu llinda les posibilidaes de la empresa de poder consiguir poder de monopoliu. Asina, por casu, la esistencia de [[productos sustitutivos]] cercanos puede determinar una curva de demanda de mercáu elástica provocando que la empresa pierda poder de mercáu, ente que la [[necesidá]] del productu puede volvela inélastica y aumentar la posición monopolista de la empresa.
# '''La rellación ente les empreses''': Una feroz rivalidá en busca d'una mayor cuota de mercáu va torgar el poder del monopoliu. Como ye obviu, nel monopoliu esti factor nun inflúi yá que la estructura del mercáu caracterízase precisamente pola esistencia d'una sola empresa productora. Sicasí esta fonte puede interpretase nesti casu como ''la rivalidá por llograr una cuota dientro del mercáu'', sofitándose na teoría de los [[mercaos apostaos]].
# '''El númberu d'empreses del mercáu''': si hai munches empreses, ye improbable qu'una empresa pueda xubir [[Ficheru:NTSC-PAL-SECAM.svg|thumb|400px|{{Lleenda|#70ff70|[[NTSC]]}}{{Lleenda|yellow|[[PAL]], o camudando a PAL}}{{Lleenda|orange|[[SECAM]]}}{{Lleenda|#9fdba4|Ensin información}}Distribución de los sistemes de TV nel mundu.]]significativamente el preciu. Pa ello les empreses traten de crear [[barreres d'entrada]]. Estes barreres pueden ser:
#* Llegales: [[Patente]]s, [[llicencia|llicencies]], [[copyright]]s, [[asientu (economía)|asientos]] ente otres. Suelen dar llugar a [[monopoliu artificial|monopolios artificiales]].
#* Tradicionales: [[Economíes d'escala]], altos [[costu fixu|costos fixos]] ente otres. Suelen dar llugar a [[monopoliu natural|monopolios naturales]].
#* De costumes: Crear un compromisu per parte de los [[consumidor]]es cola empresa en cuestión que termine provocando un refugu sistemáticu de les demás.
#* Controlar un elementu imprescindible pa la producción.
# '''Segmentar el mercáu''': Por aciu una [[segmentación de mercáu]] evítense les consecuencies d'una competencia [[globalización|global]] ente empreses. Un exemplu ye l'usu de los distintos sistemes de codificación [[PAL]] o'l [[NTSC]] según la zona.

=== Víes pa l'apaición d'un monopoliu ===
Estes fontes de poder de mercáu pueden terminar formando una estructura monopolística. D'ente toles víes que pueden desencadenar l'apaición d'un monopoliu puede destacar:

==== Trust ====
{{AP|Trust}}
El términu [[trust]] (voz [[idioma inglés|inglesa]] que significa "enfotu") refierse, en [[Economía]], a un grupu d'empreses que les sos actividaes topar controlaes y empobinaes por otra empresa. Ye la unión d'empreses distintes so una mesma direición central cola cuenta d'exercer un control de les ventes y la comercialización de los productos. Trátase d'una estructura ''[[holding]]'' enfocada a un mesmu sector, lo que-y confier un ventaxosu poder de mercáu sobre'l mesmu.

Un trust tiende a controlar un sector económicu y exercer no posible el poder del monopoliu, y puede ser:
* ''Horizontal'': Cuando les empreses producen los mesmos bienes o empresten los mesmos servicios.
* ''Vertical'': cuando les empreses d'un grupu efectúen actividaes complementaries.

La primer combinación qu'adoptó esta forma foi la [[Standard Oil Trust]], fundada en [[1882]]. En [[1890]] la [[llei Sherman Antitrust]] declarar por primer vegada illegales.

==== Cártel ====
[[Ficheru:Reunión_de_la_OPEP,_Kuwait,_dec._2005.jpg|250px|thumb|Xunta de la [[OPEP]] en [[Kuwait]]. Anguaño los [[Países Esportadores de Petroleu]] axúntense y tomen decisiones conxuntes sobre cuotes de [[mercáu]], [[preciu|precios]], etc. que-yos dexa controlar la [[Producción (economía)|producción]] y [[Distribución (negocios)|distribución]] del [[petroleu]] arrenunciáu a [[mercáu competitivu|competir]] ente sigo, formando un organismu conxuntu que remana la [[ufierta]] de práuticamente tol mercáu.]]{{AP|Cártel (economía)|l1=Cártel}}
En [[Economía]] denominar [[Cártel (economía)|cártel]] o cartelu a un [[alcuerdu]] formal o informal ente empreses del mesmu sector, que'l so fin ye amenorgar o esaniciar la competencia nun determináu [[mercáu]]. Los cárteles suelen tar empuestos a desenvolver un control sobre la [[Producción (economía)|producción]] y la [[Distribución (negocios)|distribución]] de tal manera que por aciu la [[colusión]] de les empreses que la componen, formen una estructura de mercáu monopolística llogrando un [[Monopoliu#Poder de mercáu del monopolista|poder sobre'l mercáu]] nel cual llogren los mayores beneficios posibles en perxuiciu de los [[consumidor]]es polo que les consecuencies pa estos son les mesmes que con un monopolista. La diferencia anicia en que los [[Beneficiu económicu|beneficios]] totales (que los máximos posibles de consiguir nel mercáu) son partíos ente los [[Producción (economía)|productores]]. Les sos principales actividaes centrar n'afitar los [[preciu|precios]], llindar la [[ufierta]] disponible, estremar el mercáu y compartir los beneficios. Na actualidá, el términu suelse aplicar a los alcuerdos que regulen la competencia nel [[comerciu internacional]]. Un exemplu claro ye la Organización de Países Esportadores de Petroleu [[OPEP]].<ref name="robert">{{cita llibru |títulu=Microeconomía y Conducta |nome=Frank |apellíu=Robert |editorial=McGraw-Hill Interamericana, S. A. de C. V. |ubicación=Méxicu,&nbsp;D.&nbsp;F. |páxines=649 |añu=1992 |id=ISBN 84-7615-840-8}}</ref>

Los cárteles surdieron n'[[Alemaña]] na [[Años 1870|década de 1870]], coincidiendo cola crecedera de la economía en dichu país. Considérase que l'ésitu que llograron foi hasta ciertu puntu responsable de la [[política esterior]] alemana que conduciría a les [[Guerra Mundial|dos guerres mundiales]]. Mientres la [[I Guerra Mundial]], el gobiernu alemán utilizó los cárteles pa [[esportación|esportar]] [[arma|armes]] y otros materiales sintéticos. A lo llargo de les siguientes dos décades les empreses alemanes siguieron controlando d'una manera global la producción. Unu de los cárteles más importantes foi l'[[IG Farbenindustrie]], dientro de l'actividá rellacionada con productos químicos, destacando na producción de [[tinte]]s, [[venenu|venenos]] y [[melecina|melecines]], y única compañía alemana col so propiu [[campu de concentración]]<ref>[[Comisión de Derechos Humanos]] y [[CETIM]] [https://web.archive.org/web/20121120125738/http://www.cetim.ch/es/interventions_details.php?iid=245 «El Papel de les Grandes Empreses nel Holocaustu.»] [[2005]].</ref> y predecesora direuta de [[Bayer]], [[BASF]] y [[Hoechst]] (los cualos son tamién agora parte d'otru cártel farmacéuticu conocíu como [[Codex Alimentarius]]{{ensin referencies}}). Al empecipiase la [[II Guerra Mundial]], casi tola industria alemano taba entamada en redol a cárteles, promovíos y controlaos pol gobiernu, que dexaron una gran crecedera na economía nacional gracies a una [[balanza de pagos]] notablemente positiva.

==== Fusión o adquisición ====
{{AP|Fusiones y alquisiciones}}
Les [[fusiones y alquisiciones]] d'empreses, conocíes tamién pola so acrónimu n'inglés M&A —''mergers & acquisitions''—, referir a un aspeutu de la estratexa de la xerencia de les [[finances corporatives]] que s'ocupa de la combinación y adquisición d'otres compañíes según otros activos. 

* Fusión: Una fusión ye la unión de dos o más persones jurídicamente independientes que deciden xuntar los sos patrimonios y formar una nueva sociedá. Si una de les sociedaes que se funden, absuerbe'l patrimoniu de les restantes denominar fusión per absorción.

* Alquisición: Una adquisición consiste na compra per parte d'una persona xurídica del paquete accionario de control d'otra sociedá, ensin realizar la fusión de los sos patrimonios.

Les fusiones y alquisiciones tán motivaes por distintos oxetivos que definen a dos distintos tipos de compradores:

* ''Compradores Financieros'': Carauterizar por adquirir una empresa coles mires d'amontar el so valor y depués vendela a un preciu cimeru. Busquen [[Capital riesgu|capital d'Inversión]]. Nesti tipu d'operación ye fundamental, antes de realizar la compra, saber de qué forma se puede salir del negociu, siendo esta la principal diferencia colos compradores estratéxicos.
* ''Compradores Estratéxicos'': Denominar compradores estratéxicos a aquellos que desenvuelven les sos actividaes nuna industria determinao y traten de permanecer nella y consolidase nel mercáu.

Toles fusiones y combinaciones d'empreses tienen un potencial pa esaniciar la competencia ente elles creando asina monopolios. Los compradores estratéxicos suel ser la figura más común propiciadora de monopolios.

==== Asientu ====
{{AP|Asientu (economía)}}
Un [[Asientu (economía)|asientu]] yera un [[Tratáu internacional|tratáu]] o un [[Tratáu de paz|alcuerdo de paz]] pol cual un conxuntu de comerciantes recibía'l monopoliu sobre una [[ruta comercial]] o [[productu (oxetu)|productu]]. Un exemplu frutu d'alcuerdu internacional foi'l "Asientu de Negros", un monopoliu sobre la caza d'esclavos d'[[África]] y l'[[Hispanoamérica|América hispana]] y que s'dio a [[Inglaterra]] al terminar la [[Guerra de Socesión española]] ([[1713]]) como compensación pola victoria del candidatu francés [[Felipe V d'España]]. Con esti tratáu afitábase qu'añalmente, Inglaterra tenía'l derechu de traficar con 4800 [[esclavu|esclavos]] de color añales mientres trenta años.

En munchos casos de forma intranacional un asientu en forma de [[financiamientu]] nel casu d'[[economíes d'escala]] daba como frutu una [[compañía privilexada]] (del [[idioma italianu|italianu]] ''compagnia''), que yera una compañía comercial que les sos actividaes gociaben de la proteición del [[Estáu]] por aciu un [[privilexu]] especial, qu'anque non siempres conformaba un monopoliu total, si establecía na mayoría un [[monopoliu natural]] a manes del [[Estáu]] o d'un conxuntu de particulares protexíos per este, cosa habitual nel [[mercantilismu]]. La so esistencia remontar al [[sieglu XIV]] n'[[Italia]], destacando na Edá Moderna la [[Compañía Británica de les Indies Orientales]] o la [[Compañía Holandesa de les Indies Occidentales]]. El modelu español de los [[sieglu XVI|sieglos XVI]] y [[sieglu XVII|XVII]] estableció'l monopoliu del puertu de [[Sevilla]] controláu al traviés de la [[Casa de Contratación]] y la [[Universidá de Mercaderes]].

== Preciu y nivel de producción monopolistes ==
La cantidá que tien de producir el monopolista hai de tener en cuenta que para maximizar los beneficios tien d'afitase una producción tal que l'ingresu marxinal sía igual al costu marxinal. Esta igualdá parte d'una consecuencia d'[[eficiencia de Pareto]], esto ye, si un monopolista pon un preciu demasiáu baxu (P2) y un preciu demasiáu altu (P1), produciendo, si quier vender tola producción, una cantidá (Q1) y otra cantidá (Q2) respeutivamente:
<center>
{| style="font-weight:none; magin:1em;padding:0.5em;border:solid 1px grey"
|colspan=2|
|-
|
# {{lleenda|#00FFFF|[[Demanda (economía)|Demanda]] del [[mercáu]] ([[Ingresu mediu]] del monopolista)}}
# {{lleenda|#000080|[[Ingresu marxinal]]}}
# {{lleenda|#FF0000|[[Costu mediu]]}}
# {{lleenda|#800000|[[Costu marxinal]]}}
# {{lleenda|#F0e68C|[[Ingresu]] que dexa de percibir por causa de les unidaes que dexa de vender al tener un [[preciu]] demasiáu alto}}
# {{lleenda|#F0e68C|[[Ingresu]] que dexa de percibir al tar vendiendo a un [[preciu]] demasiáu baxu cuando podría vendelo más caru}}
# {{lleenda|#000000|[[Preciu]] monopolista}}
|[[Ficheru:Monopolio ineficaz.svg|500px]]
|}
</center>
El preciu demasiáu alto ye ineficaz yá que con un preciu más baxu podría vender munches más unidaes menguando abondo pocu'l so preciu, lo qu'aumentaría los beneficios, que vienen representaos pel área izquierda en mariellu. De la mesma forma, el preciu demasiáu baxu ye ineficaz tamién yá que podría vender la gran mayoría de les unidaes qu'ufierta a un preciu más altu, lo que-y reportaría más beneficios, que vienen representaos pel área derecha en mariellu.

El puntu eficiente de Pareto ye, poro, aquel nel que'l [[costu marxinal]] ye igual al [[ingreso|ingresu marxinal]]. Al treslladar la cantidá que precisa esi puntu a la demanda atopa'l puntu óptimo que determina'l preciu monopolista, que maximiza los beneficios.
<center>
{| style="font-weight:none; magin:1em;padding:0.5em;border:solid 1px grey"
|colspan=2|
|-
|
# {{lleenda|#00FFFF|[[Demanda (economía)|Demanda]] del [[mercáu]] ([[Ingresu mediu]] del monopolista)}}
# {{lleenda|#000080|[[Ingresu marxinal]]}}
# {{lleenda|#FF0000|[[Costu mediu]]}}
# {{lleenda|#800000|[[Costu marxinal]]}}
# {{lleenda|#00BFFF|Aumentu de [[Beneficiu económicu|beneficios]] con respectu al [[competencia perfecta|preciu competitivu]](<math>\Delta P*Q </math>)}}
# {{lleenda|#000000|[[Preciu]] monopolista}}
# {{lleenda|#000000|[[Derivada]] del [[ingresu total]] ([[ingresu marxinal]])}}
# {{lleenda|#000000|[[Derivada]] del [[costu total]] ([[costu marxinal]])}}
# {{lleenda|#FFA500|[[Costu total]]}}
# {{lleenda|#0000CD|[[Ingresu total]]}}
# {{lleenda|#8B008B|[[Beneficiu económicu|Beneficios]]}}
|[[Ficheru:Precio mopolista max beneficios.svg|400px]]
|}
</center>
Colo cual, como regla xeneral, nel casu d'un monopoliu eficiente haber de cumplir que l'ingresu marxinal sía igual al costu marxinal, representando dichu puntu'l '''nivel de producción monopolista''' óptimo, que al introducilo na función de demanda, danos como resultáu'l '''preciu monopolista''' maximizador de beneficios.
* <math>CM (Q_m) = IM (Q_m)\ </math>;
** Costu marxinal (nivel de producción monopolista) = Ingresu marxinal (nivel de producción monopolista)
* <math>D (Q_m) = P_m (Q_m)\ </math>; 
** Demanda (nivel de producción monopolista) = Preciu (nivel de producción monopolista) 

Obviamente hai otres cuestiones a tener en cuenta antes d'[[fixación de precios|afitar el preciu]]: la posibilidá d'establecer tases d'entrada, poder realizar [[discriminación de precios]], la esistencia d'una [[segmentación de mercáu]] o la posibilidá de la so creación, etc.

=== L'efeutu d'un impuestu a la cantidá ===
L'efeutu d'un [[impuestu]] a la cantidá (por unidá producida) provoca una medría de los [[costu marxinal|costos marxinales]]. Al amontase los costos marxinales el puntu nel cual coincide col [[ingresu marxinal]] varia con secuenciando que varie tamién el [[preciu]] y el nivel de producción. Asina, un impuestu sobre la cantidá provoca, siempres que lo dexe'l gobiernu, un aumentu del preciu y un decremento na cantidá ufiertada. 
<center>
{| style="font-weight:none; magin:1em;padding:0.5em;border:solid 1px grey"
|colspan=2|
|-
|
# {{lleenda|#000080|[[Ingresu marxinal]]}}
# {{lleenda|#00FFFF|[[Demanda (economía)|Demanda]] del [[mercáu]] ([[Ingresu mediu]] del monopolista)}}
# {{lleenda|#F0e68C|[[Costu marxinal]] ensin el [[impuestu]]}}
# {{lleenda|#800000|[[Costu marxinal]] col [[impuestu]]}}
# {{lleenda|#000000|[[Producción (economía)|Cantidá]] óptima ufiertada pol monopolista col [[impuestu]]}}
# {{lleenda|#228B22|[[Producción (economía)|Cantidá]] óptima ufiertada pol monopolista ensin el [[impuestu]]}}
# {{lleenda|#228B22|[[Preciu]] óptimo monopolista ensin el [[impuestu]]}}
# {{lleenda|#000000|[[Preciu]] óptimo monopolista col [[impuestu]]}}
|[[Ficheru:Impuesto monopolio.svg|500px]]
|}
</center>
L'impuestu a la cantidá en perxuiciu del monopolista fai aumentar el costu marxinal provocando un aumentu de los precios y un amenorgamientu de la cantidá ufiertada.

Por ello afírmase que l'imponer un impuestu a un monopolista, dende'l puntu de vista económicu, resulta negativu pal consumidor. Amás, como reflexa l'apartáu de [[Monopoliu#El costu social del monopoliu|costos sociales]], dende'l puntu de vista social, anque'l [[Estáu]] llevárase toles ganancies del monopolista n'impuestos y los redistribuyera ente los consumidores, habría una ineficiencia porque la [[Producción (economía)|producción]] ye menor qu'en condiciones [[Competencia perfecta|competitives]]. El costu social equivaldría a la [[perda irrecuperable d'eficiencia]] provocada pol [[Monopoliu#El poder de mercáu del monopolista|poder del monopolista]].

=== L'efeutu d'una subvención a la cantidá ===
L'efeutu d'una [[Subvención (Derechu)|subvención]] a la cantidá (por unidá producida) provoca un decremento de los [[costu marxinal|costos marxinales]]. Al disminur los costos marxinales el puntu nel cual concide col [[ingreso|ingresu marxinal]] varia consecuenciando que varie tamién el [[preciu]] y el nivel de producción. Asina, una subvención sobre la cantidá provoca un amenorgamientu del preciu y una medría na cantidá ufiertada. 
<center>
{| style="font-weight:none; magin:1em;padding:0.5em;border:solid 1px grey"
|colspan=2|
|-
|
# {{lleenda|#000080|[[Ingresu marxinal]]}}
# {{lleenda|#00FFFF|[[Demanda (economía)|Demanda]] del [[mercáu]] ([[Ingresu mediu]] del monopolista)}}
# {{lleenda|#F0e68C|[[Costu marxinal]] ensin la [[Subvención (Derechu)|subvención]]}}
# {{lleenda|#800000|[[Costu marxinal]] cola [[Subvención (Derechu)|subvención]]}}
# {{lleenda|#000000|[[Producción (economía)|Cantidá]] óptima ufiertada pol monopolista cola [[Subvención (Derechu)|subvención]]}}
# {{lleenda|#228B22|[[Producción (economía)|Cantidá]] óptima ufiertada pol monopolista ensin la [[Subvención (Derechu)|subvención]]}}
# {{lleenda|#228B22|[[Preciu]] óptimo monopolista ensin la [[Subvención (Derechu)|subvención]]}}
# {{lleenda|#000000|[[Preciu]] óptimo monopolista cola [[Subvención (Derechu)|subvención]]}}
|[[Ficheru:Subvencion monopolio.svg|500px]]
|}
</center>
La subvención a la cantidá en beneficiu del monopolista fai menguar el costu marxinal provocando un amenorgamientu de los precios y un aumentu de la cantidá ufiertada.

Por ello afírmase que'l dar una subvención a un monopolista, dende'l puntu de vista económicu, resulta positivu pal consumidor. Amás dexa amenorgar la [[perda irrecuperable d'eficiencia]], amenorgando'l [[Monopoliu#costu social del monopoliu|costu social]], al averalo al preciu competitivu. Sicasí, nun soluciona otros problemes como la [[busca de rentes]].

== Los mercaos apostaos: el monopoliu competitivu ==
{{AP|Mercaos apostaos}}
La teoría de los [[mercaos apostaos]] (n'[[idioma inglés|inglés]] ''contestable markets'') foi mentada per primer vegada por [[William Baumol]], [[John Panzar]] y [[Robert Willing]] en [[1982]] nun llibru tituláu ''Contestable Markets and the Theory of Industry Structure'' (''Los Mercaos Apostaos y la Teoría de la Estructura Industrial'').<ref name=robert /> Esta teoría trata de demostrar qu'un mercáu monopolista u [[oligopoliu|oligopolista]] puede llegar a asemeyase abondo a una estructura de [[mercáu competitivu|mercáu competitiva]]. Dar na situación en que la [[empresa]] en situación de monopoliu ye amenazada por competidores potenciales, ''candidatos'' a entrar nel mercáu, qu'en cualquier momentu podríen acabar col so monopoliu. Por que esto nun asoceda, y considerando que realiza práutiques llexítimes, la empresa monopolista nun tien más opción que tomar midíes cercanes a la [[competencia perfecta]], por casu menguando la so [[preciu]] de venta hasta que sía igual al [[costu marxinal]], ameyorando y [[innovación|anovando]] el productu o [[Serviciu (economía)|serviciu]], etc. Lo que provoca que'l so poder de mercáu vease notablemente amenorgáu.<ref>Baumol, William; John Panzar y Robert Willing. ''Contestable Markets and the Theory of Industry Structure'' (''Los Mercaos Apostaos y la Teoría de la Estructura Industrial''). Harcourt. ISBN 0-15-513911-8.</ref>

== Costos sociales ==
Nun [[mercáu]] monopolista'l preciu tiende a aumentar, polo que cabe esperar que'l bienestar de los productores aumente y el de los consumidores mengüe. Pero si se da el mesmu valor al bienestar de los productores y al de los consumidores, hai que pescudar si aumenta o mengua'l bienestar de la sociedá nel so conxuntu. Pa ello realiza un analís gráficu.
<center>
{| style="font-weight:none; magin:1em;padding:0.5em;border:solid 1px grey"
|colspan=2|
|-
|
# {{lleenda|#00FFFF|[[Demanda (economía)|Demanda]] del [[mercáu]] ([[Ingresu mediu]] del monopolista)}}
# {{lleenda|#000080|[[Ingresu marxinal]]}}
# {{lleenda|#800000|[[Costu marxinal]] ensin la [[Subvención (Derechu)|subvención]]}}
# {{lleenda|#000000|[[Preciu]] óptimo monopolista}}
# {{lleenda|#000000|[[Preciu]] óptimo [[mercáu competitivu|competitivu]]}}
# {{lleenda|#000000|[[Producción (economía)|Cantidá]] óptima monopolista}}
# {{lleenda|#000000|[[Producción (economía)|Cantidá]] óptima [[mercáu competitivu|competitivu]]}}
|[[Ficheru:Coste social.svg|500px]]
|}
</center>
{| style="font-weight:none; magin:1em;padding:0.5em;border:solid 1px grey"
|colspan=2| <o></o>
|-
|
Al oldear el mercáu monopolista col mercáu perfectamente competitivu la variación ye:
* Pa los consumidores (variaciones nel [[escedente del consumidor]]): pierden A y B.
:{{lleenda|#98FB98|A: Lo que paguen de más:}} (P*<sub>m</sub> – P*<sub>c</sub>) • Q<sub>m</sub>.
:{{lleenda|#48D1CC|B: Unidaes que yá nun pueden mercar, al so preciu mediu:}} (P*<sub>m</sub> – P*<sub>c</sub>) • (Q<sub>c</sub> - Q<sub>m</sub>) / 2

* Pa los productores (variaciones nel [[escedente del productor]]): ganen A y pierden C.
:{{lleenda|#98FB98|A: Los beneficios adicionales:}} (P*<sub>m</sub> – P*<sub>c</sub>) • Q<sub>m</sub>.
:{{lleenda|#F0e68C|C: La cantidá que dexen de vender que-yos apurriera un beneficiu al ponelo al preciu competitivu, pol beneficiu mediu:}} (P*<sub>c</sub> – CM(Q<sub>m</sub>)) • (Q<sub>c</sub> – Q<sub>m</sub>) / 2

* La [[perda irrecuperable d'eficiencia]] neta ye, por tanto, – B – C.
:{{lleenda|#48D1CC|B: Les unidaes que los consumidores quedar ensin esfrutar, al so preciu mediu:}} (P*<sub>m</sub> – P*<sub>c</sub>) • (Q<sub>c</sub> - Q<sub>m</sub>) / 2
:{{lleenda|#F0e68C|C: Los beneficios que'l productor dexó de percibir:}} (P*<sub>c</sub> – CM(Q<sub>m</sub>)) • (Q<sub>c</sub> – Q<sub>m</sub>) / 2
|}
Anque'l [[Estáu]] llevárase tolos [[Beneficiu económicu|beneficios]] del monopolista n'[[impuestu|impuestos]] y los redistribuyera ente los consumidores de los sos productos, habría una ineficiencia porque la [[Producción (economía)|producción]] ye menor qu'en condiciones competitives.<ref name=ref_duplicada_1 /> La perda irrecuperable d'eficiencia provocada pol poder de monopoliu ye esi costu social.

Amás la empresa puede dedicase a la busca de [[renta económica|rentes económiques]]:<ref name=ref_duplicada_1 /> gastar dineru n'esfuerzos socialmente improductivos por casu p'adquirir, caltener o exercer ineficientemente el so poder de monopoliu, lo que tamién supón un [[costu social]].

Pa evitar los costos sociales el [[Estáu]] [[intervencionismu|intervién na economía]]:
* Creando una regulación antimonopolio y estableciendo un [[Derechu de la competencia]] por aciu [[lleis]] y [[reglamento|reglamentaciones]] destinaes a fomentar la competencia na economía prohibiendo tou lo que la acuta o ye probable que la acute llindando los tipos d'estructura de mercáu dexaos y llindando los beneficios de la estructura.
* Tratando de romper la situación de monopoliu. Por casu fomentando la entrada al [[mercáu]] o [[industria]] de nuevos competidores o inclusive obligando a biforcase o a vender activos a la empresa monopolística. 
* [[Estatización|Nacionalizando]] dellos monopolios por que sía l'Estáu quien los xestione en condiciones más favorables pa los consumidores en forma d'[[empresa pública|empreses públiques]].

== Llendes al poder del monopolista: el Derechu de la competencia ==
{{AP|Derechu de la competencia}}
El [[Estáu]] llinda'l [[Monopoliu#Poder de mercáu del monopolista|poder de mercáu monopolista]] por aciu la llexislación antimonopolio; ellaborando lleis y reglamentaciones destinaes a fomentar la competencia na economía prohibiendo tou lo que puede acarretar dalgún tipu d'[[fallu de mercáu|ineficiencia]] nel mercáu, llindando les [[:Categoría:Estructura de mercáu y formación de precio|estructures de mercáu]] dexaes. Nestos casos esplega tolos sos efeutos primero que se produza finalmente'l monopoliu, yá que se trata d'evitar que finalmente se desenvuelva una estructura ineficiente.

Sicasí, esisten ciertos casos nos que la regulación esplega los sos efeutos dexando'l monopoliu, y namái llindar a regulalo. Cuando la estructura más [[Eficiencia de Pareto|eficiente]] pa un mercáu sía un monopoliu, esto ye, teamos ante un [[monopoliu natural]], o bien cuando por política económica l'estáu quiera favorecer la esistencia d'una empresa que dirixa un monopoliu nun área concreta, lo ideal va ser amenorgar el poder del monopolista hasta'l mínimu nel cual sía-y rentable tar nel mercáu. D'esta forma l'estáu intenta, interviniendo nel [[mercáu]], desaniciar l'abusu del [[poder de mercáu]] del monopolista en beneficiu de los [[consumidor]]es y ''[[stakeholder]]s'' polo xeneral.

Ye un casu carauterísticu, por casu, de los [[Serviciu públicu|servicios públicos]] porque suelen acarretar altos [[costos fixos]] que favorecen [[economíes d'escala]] motivando que la solución más eficiente ye qu'haya una sola empresa por qu'esista la mayor [[amortización]] posible de les infraestructures que fueron necesaries pa desenvolver l'actividá ([[monopoliu natural]]). Otres estructures nes que se repara esta regulación posterior pueden caracterizase, bien porque sía más rentable dexar la esistencia d'un [[poder de mercáu]], como na [[competencia monopolística]], o bien cuando nun puede obligase a que se realice otra conducta, como nel casu de la [[colusión|colusión implícita]]. Nestos casos lo que trata la llei ye d'oldear la situación del [[consumidor]] a la del [[monopolista]], por que esti ufierte una mayor cantidá del productor y a un preciu más baxu.

D'últimes atopamos los casos del monopoliu estatal, nos que l'estáu decide crear un monopoliu nun área concreta que considera estratéxica ([[monopoliu artificial]]). Nesi casu la regulación ye continua, al ser l'estáu la entidá que toma toles decisiones por motivos políticos.<ref>Capítulu 10 : Pindyck, Robert S. y Daniel L. Rubinfeld. Microeconomía 5ª Edición. Mc Graw Hill. ISBN 84-205-3131-6 y Frank, Robert H. Microeconomía y conducta, McGraw Hill. ISBN 84-7615-840-8</ref>

=== Prohibiéndolo ===
[[Ficheru:U.S. Department of Justice headquarters, August 12, 2006.jpg|300px|thumb|Los organismos más importantes a la de desenvolver y executar esti tipu de regulaciones son el [[Departamentu de Xusticia]] (na semeya) y la [[Federal Trade Commission]] n'[[Estaos Xuníos]]; y la [[Comisión Europea]], el [[Tribunal de Xusticia de la Unión Europea]] y los [[ministeriu de justicia|ministerio de xusticia]] n'[[Europa]].]]
Por cuenta de los [[Monopolio#coste sociales|costos sociales]] que trai, el monopoliu considerar de forma xenérica una estructura de mercáu ineficiente, polo que se trata d'evitar que finalmente se produzan concentraciones de [[poder de mercáu]]. Pa ello desenvuélvense distintes prohibiciones sobre:
* Los alcuerdos sobre fixación de [[preciu|precios]] o otres [[Estratexa empresaria|estratexes]] de [[mercáu]] similares.
* La [[conducta paralela]]: un tipu de colusión implícita na qu'una empresa asonsaña sistemáticamente les aiciones de la otra y puede desaguar nuna conducta (precios y cantidaes) similar a les d'un monopoliu.
* Les práutiques depredadores na fixación de los precios, que tienen l'oxetu llevar a la quiebra a los competidores y disuadir d'entrar nel mercáu a quien tean considerando esa posibilidá, col fin de poder esfrutar d'un mayor [[Monopoliu#Poder de mercáu del monopolista|poder de mercáu]] según la teoría de los [[mercaos apostaos]]. 
* La creación de [[barreres d'entrada]] yá sían llegales ([[patente]]s, [[llicencia|llicencies]], [[derechos d'autor derechos d'autor patrimoniales]]...), tradicionales (costos de publicidá, altos costos irrecuperables o ''sunk costs''...), de costumes (crear un compromisu per parte de los consumidores con esa empresa refugándose les demás...) o por aciu el control d'un elementu imprescindible pa la [[Producción (economía)|producción]]. 

L'aplicación de les lleis antimonopolio puede realizase al traviés de les respeutives divisiones antimonopolio de los [[Ministru de Justicia|ministerio de xusticia]] nacionales resultando en [[multa|multes]] ya inclusive [[pena|penes]] de [[cárcel]] (por casu n'[[EE. XX.]]) o al traviés de los procedimientos alministrativos de la [[Federal Trade Commission]] que pueden empecipiase non solamente al traviés de demandes de productores sinón tamién de consumidores (''class actions''), que pueden esixir el triple del valor monetariu de los daños sufiertos (''triple damages'') y les [[mariña xudicial|costes xudiciales]]. Dellos exemplos son la [[Llei Clayton Antitrust de los Estaos Xuníos d'América|llei Clayton Antitrust]] o la [[Llei Sherman Antitrust de los Estaos Xuníos d'América|llei Sherman Antitrust]]. L'organismu qu'executa y desenvuelve les lleis antimonopolio n'Europa ye la [[Comisión Europea]] xunto a les alministraciones nacionales.

=== Regulándolo ===
Si'l monopoliu resulta ser la estructura más eficiente posible pa una determinada [[industria]], almítese la so esistencia, dando llugar a un [[monopoliu natural]], pero inténtase amenorgar el [[poder de mercáu]] adquiríu pol monopolista hasta'l mínimu posible, oldeando la situación del consumidor y del productor. Pa ello realícense diverses práutiques.

Por casu, pueden forzar al monopolista a amenorgar el so preciu, estableciendo un [[preciu máximu]] cercanu al preciu competitivu (lo que torga qu'esista una [[perda irrecuperable d'eficiencia]] (''X-inefficiency''), o nel casu de les [[economíes d'escala]] provoca que se tenga que dar una subvención al atopase'l preciu competitivu per debaxo de los [[costu mediu|costos medios]]), o acosando a [[impuestu|impuestos]] al productor pa depués partilo ente los consumidores (lo que de nuevu dexaríanos col [[Monopolio#Coste sociales|costu social]] de la perda irrecuperable d'eficiencia), ente otres. Nun primer momentu yeren los [[Ministeriu d'Economía|Ministerio d'economía]] los encargaos de regular el mercáu nacional pero güei día los alcuerdos internacionales en materia económico conformen un treme económicu a partir del cual regúlase de forma internacional.

=== Fomentándolo ===
De la mesma forma, tamién pueden dexase ya inclusive fomentase la esistencia de monopolios frutos del [[intervencionismu]] estatal, y nesi casu vamos tar ante un [[monopoliu artificial]]. Esto suel responder a una [[política económica]] determinada del [[gobiernu]] que puede responder a distintos motivaciones. Dos exemplos carauterísticos son los [[derechos d'autor]] o los [[Enllanco|estancos]] de [[tabacu]].

Tamién siguiendo l'enclín intervencionista, el [[Estáu]] pue [[Estatización|nacionalizar]] o [[Estatización|estatalizar]] monopolios, dexando asina que el [[poder de mercáu]] caya en manes estatales y non privaes. El [[comunismu]] respuende a esti tipu de regulación. Na actualidá desenvolvióse una influencia mientres los [[sieglu XIX|sieglos XIX]] y [[sieglu XX|XX]] de les teoríes [[lliberalismu|lliberales]] y [[keynes]]ianas que favorecen la esistencia de [[lliberalización]] y [[privatización|privatizaciones]] na mayoría de países del [[primer mundu]], polo qu'anguaño esta regulación basada na estatización atópase en receso.

=== Enclinos sobre llexislación ===
En rellación a la necesidá d'una normativa antimonopolio esisten dos postures clásiques al respeutu. Los partidarios del [[intervencionismu]] estatal na [[economía]] de [[mercáu]] afirmen la esistencia d'una serie de [[fallu de mercado|fallo de mercáu]], que provoquen que se desenvuelvan estructures de mercáu d'esti tipu que pueden consecuenciar la sumisión de los [[consumidor]]es ante'l [[poder de mercáu]] del monopolista, lo que puede acarretar grandes desigualdaes económiques y sociales, polo que los únicos monopolios esistentes (yá que se consideren inevitables naquelles [[industria|industries]] que presenten [[economíes d'escala]]) deben de tar en manes del [[Estáu]]. Estes corrientes atopen la so implantación más ferrial en sistemes económicos [[socialista|socialistes]] y [[comunista|comunistes]]. 

Per otru llau los partidarios de les postures [[lliberalismu|lliberales]] y [[neolliberalismu|neolliberales]] afirmen que los únicos monopolios que podríen caltenese nel tiempu son los [[monopoliu natural|monopolios naturales]] que son los que caltienen una [[eficiencia de Pareto]] y nun faen sinón ameyorar el mercáu abaratando los [[costu total|costos]] y por tanto'l preciu del productu o [[Serviciu (economía)|serviciu]]; y que'l restu d'estructures monopolistes nun son sinón la resultancia de [[monopoliu artificial|monopolios artificiales]] precisamente frutu del [[intervencionismu|intervencionismu estatal]] (por casu, nel casu d'una patente o un permisu únicu de producción). Estes corrientes atopen la so implantación más ferrial nos sistemes económicos [[capitalismu|capitalistes]]. Anguaño les más enllantaes nos sistemes occidentales son les corrientes lliberales anque una forma bastante moderada siguiendo en parte'l modelu [[Keynes|keynesiano]].

== Tipos de monopoliu y otres estructures allegaes ==

=== El monopoliu puru o de preciu llinial ===
El '''monopoliu puru''' ye un casu especial de monopoliu nel cual solo esiste una única [[empresa]] nuna [[industria]]. En realidá nun suel dase na economía real, sacante cuando se trata d'una actividá desempeñada por aciu una concesión pública, pero suelse utilizar la so figura pa esplicar la situación na qu'esiste un [[vendedor]] que ye l'únicu que tien un gran poder sobre'l mercáu. Pa considerar un monopoliu puru perfectu haber de dar los siguientes requisitos:
* Esiste una sola empresa. 
* El productu ye homoxéneu y nun esisten [[bienes sustitutivos|productos sustitutivos]] cercanos.
* Esisten [[barreres d'entrada]] en dichu mercáu y se maximiza el [[Beneficiu económicu|beneficiu]] periodu a periodu. 
* Nun hai [[Intervencionismu|intervención gubernamental]] dalguna.
* El monopolista tien [[conocencia]] perfectu de les condiciones de mercáu ensin nenguna [[Pronósticu (Estadística)|incertidume]]. 
* Esiste movilidá perfecta de los [[factores de producción]].

Nesti tipu de monopoliu, el preciu ye siempres el mesmu, independientemente de cómo, cuándo y ónde se merque'l productu o serviciu. Nun depende de nenguna variable. Pa controlar el preciu, la empresa determina la producción óptima cola que máximiza el so beneficiu, acutando'l mercáu, esto ye, faciendo que'l productu sía escasu.

La condición qu'establez esti tipu de monopolista pa maximizar el so beneficiu ye: 

::I'= C' (Ingresu marxinal = Costu marxinal)

El poder de mercáu del monopolista con preciu llinial o puru depende de la sensibilidá de la demanda al cambéu de preciu, si midir por aciu l'Índiz de Lerner, llogramos:

::IL = 1/Elasticidá de la demanda

Esto supón que'l monopolista con preciu llinial o puru nun puede establecer cualquier preciu, sinón que tien de tener en cuenta factores como la esistencia de productos sustitutivos, que-y faen perder poder de mercáu. Si compara esti tipu de monopoliu con una situación de competencia perfecta, esti monopoliu ye más equitativo, yá qu'en competencia perfecta tol bienestar social llevar el consumidor, ente que nesti monopoliu'l bienestar social pártese; sicasí, esti tipu de monopoliu xenera ineficiencia ([[perda irrecuperable d'eficiencia]] —PIE—).

=== El monopoliu artificial ===
{{AP|Monopoliu artificial}}
[[Ficheru:Red copyright.svg|200px|thumb|El [[monopoliu artificial]] carauterizar por unes [[barreres d'entrada]] ''artificiales'' impuestes pol [[Estáu]] por aciu el réxime de [[llicencia|llicencies]] o de proteición de [[patente]]s y [[derechos d'autor]].]]
Un monopoliu artificial ye un tipu de monopoliu nel cual el monopolista se vale de dalgún mediu pa torgar que vaigan al mercáu más productos que los suyos. Los medios de los que puede valise pueden dir dende la [[violencia]] a una fuerte restricción de la [[Demanda (economía)|demanda]] per parte de los [[consumidor]]es, pasando pola imposición de [[barreres d'entrada]] artificiales o de [[regulación]] (ver [[Monopoliu de la violencia]]). Estos postreros, tienen un calter [[Política fiscal|fiscal]]. El [[Estáu]] puede acutar de forma esclusiva delles producciones o dar privilexos a ciertes empreses o caltener un réxime de concesión de [[llicencia|llicencies]] restrictivu o protexer [[patente]]s y [[derechos d'autor]] esenciales pa realizar l'actividá.

=== El monopoliu natural ===
{{AP|Monopoliu natural}}
Un [[monopoliu natural]] ye un casu particular nel cual una [[empresa]] que puede producir tola [[Producción (economía)|producción]] que precisa'l mercáu realizar con un [[costu total|costu]] menor que si hubiera delles empreses compitiendo.

Esto usualmente asocede en mercaos onde les firmes tienen que realizar una peralta inversión inicial pa ingresar ([[economíes d'escala]]). Los incentivos por qu'otres firmes ingresen son nulos y, per otru llau, tamién sería ineficiente, esto ye, resulta más eficiente que solo haya una empresa nel sector yá que los costos medios tienden a 0 según auméntase la cantidá faciendo'l negociu más [[Rentabilidá financiera|rentable]] y ayudando al monopolista a baxar el [[preciu]].

Magar tienen tamién cautivos a los sos consumidores tener un monopoliu natural, a diferencia d'unu clásicu, ye socialmente eficiente. Un exemplu d'ello ye la distribución d'[[agua potable]] nes ciudaes. Col tiempu, cualquier monopoliu natural ta destináu a morrer bien por cambeos llexislativos o, por cuenta de cambeos teunolóxicos.

=== El monopoliu discriminador de precios ===
El monopoliu discriminador de precios ye aquel que pon distintos precios según les carauterístiques del mercáu, del productu o de los consumidores pa llograr mayor [[beneficiu económicu]].

La forma ideal de la discriminación de precios ye cobrar de cada comprador lo máximo que'l comprador ta dispuestu a pagar. Asina la [[Ingresu marxinal|curva d'ingresu marxinal]] convertir n'idéntica a la [[curva de la demanda]]. El vendedor va vender la cantidá económicamente eficiente, prindando la totalidá del escedente del consumidor y aumentando sustancialmente los beneficios.

Pa poder discriminar el monopoliu ye necesariu:
* Tener capacidá pa segmentar el mercáu en dellos tipos, onde cada tipu tien una curva de demanda distinta. 
* Los [[Costu marxinal|costos marxinales]] de producción pa distintos tipos tienen de ser similares. 
* Considerar les condiciones d'arbitraxe, que nun esista posibilidá de reventa, como por casu.

L'escedente del consumidor ye'l [[aforru]] real d'un consumidor dau a un preciu igual y ye igual al área debaxo de la [[curva de la demanda]] y percima del [[preciu de mercáu]]. La discriminación de precios aumenta l'escedente del oferente y esanicia por completu l'escedente del consumidor.

==== Tipos de discriminación ====
El grau de discriminación indica la rentabilidá del monopolista. Asina, la discriminación de primer grau ye la que va dexar más beneficiu al monopolista.

# [[Discriminación de precios de primer grau|Discriminación de primer grau o perfecta]]; Asocede cuando'l monopolista puede vender cada unidá de producción a distintu preciu, cobrando'l máximu preciu que tea dispuestu a pagar el comprador y recoyendo tol escedente del consumidor. Pa ello ye necesariu conocer la [[capacidá adquisitiva]] de cada veceru, estremándolos por sexu, edá, clase social, etc. Esisten dos métodos p'aplicalo: cobrar a cada consumidor la so valoración máximu o aplicar tarifes de precios non lliniales, esto ye, cóbrase a los consumidores en dos veces o partes: una que nun depende de la cantidá que merque (preciu d'accesu) y una parte que sí depende de lo que peracaba. Esta política aplícase segmentando el mercáu: a cada mercáu homoxéneu aplícase-y una tarifa en dos partes. El monopolista afita'l preciu variable igual al costu marxinal y el restu ye'l preciu d'accesu; la parte variable utilizar pa cubrir costos y la parte afita pa consiguir tol escedente del consumidor.
# [[Discriminación de precios de segundu grau|Discriminación de segundu grau]]: Asocede cuando'l monopolista ufierta distintos bloques de consumu a unos grupos de consumidores determinaos. El preciu básase dependiendo del volume que s'use del bien. Esto dexará-y recoyer una parte significativa del escedente del consumidor. 
# [[Discriminación de precios de tercer grau|Discriminación de tercer grau]]: Ye la más común. El monopolista cobra precios distintos pol mesmu bien en distintos mercaos, la última unidá vendida en cada mercáu tien el mesmu ingresu marxinal. Estrema a los consumidores nun númberu pequeñu de grupos con distinta elasticidá. El beneficiu aumenta porque se carga un preciu distintu según la elasticidá de la demanda. Precísase un criteriu que nos dexe dixebra-yos por elasticidá.

Pa poder aplicar los distintos graos de discriminación, el monopolista tien de percibir cierta información:
* Información sobre demandar
* Arbitraxe: Ye la capacidá de reventa que tienen los consumidores. Los bienes que son almacenables son oxetu d'arbitraxe yá que tienen bona tresmisión. Según el grau d'información que se tengan sobre estos dos puntos, el monopolista va poder aplicar los distintos tipos de discriminación.

P'aplicar la [[Discriminación de precios de primer grau|discriminación de primer grau o perfecta]], el monopolista precisa tener información perfecta sobre la demanda, saber quién ye quién y que nun esista nengún tipu de reventa. Por que pueda aplicase el [[Discriminación de precios de segundu grau|segundu grau]], el monopolista precisa que nun esista nengún tipu de reventa, pero nun precisa llograr información perfecta de la demanda. Pa poder aplicar [[Discriminación de precios de tercer grau|tercer grau]]'l monopolista precisa tener información perfecta sobre la demanda y que nun esista reventa ente los distintos grupos de consumidores. En casu que nun se produza dalgunu d'estos supuestos el monopolista tien qu'aplicar preciu llinial.

=== L'estancu ===
{{AP|Estancu}}
Llámase [[estancu]] al monopoliu na [[Producción (economía)|producción]] o venta d'un determináu [[Bien económicu|bien]] asumíu pol [[Estáu]] o dau a particulares en cuenta de un ingresu al [[Facienda pública|fiscu]]. Los estancos más comunes son los del [[tabacu]], [[naipe]]s, [[sal común|sal]], [[esplosivu|esplosivos]] y [[llicor]]es.

=== La competencia monopolística ===
{{AP|Competencia monopolista}}

Los mercaos de [[competencia monopolista]] asitiar ente'l monopoliu y la [[competencia perfecta]] y tienen delles carauterístiques de cada unu d'estos dos mercaos. Paecer a la competencia perfecta en qu'esisten munches [[empresa|empreses]] que producen y vienden nesti sector y en que nun esisten [[barreres d'entrada]]: cualesquier competidor tien la facilidá pa entrar o salir del [[mercáu]]. La diferencia cola [[competencia perfecta]] consiste en que los productos que se xeneren nun son homoxéneos. 

El [[vendedor]] enfrentar a una curva de [[Demanda (economía)|demanda]] decreciente, yá que puede dexase xubir el [[preciu]] perdiendo dalgunos veceros pero non toos, yá que tien ciertu poder sobre'l preciu. Como resultáu d'esta demanda creciente, l'equilibriu de cada empresa al curtiu plazu ye bien similar al del monopoliu. Pa faer máximu'l [[beneficiu económicu]], cada empresa va afitar aquel [[producción (economía)|nivel de producción]] qu'iguale'l [[ingreso|ingresu marxinal]] al [[costu marxinal]], al igual que'l monopolista. 

Estos beneficios solo van caltenese al curtiu plazu yá que al nun esistir torgues a la entrada o salida d'empreses esti beneficiu va actuar como incentivu a les demás empreses pa entrar nel mercáu restando con ello veceros a les demás, dándose esta situación hasta que la curva de demanda de cada empresa sía tanxente a la de [[costu total|costu total mediu]]; acabando con ello l'incentivu y la entrada d'empreses, polo qu'al llargu plazu les empreses suelen afitar la so [[Producción (economía)|producción]] y [[preciu]] con un [[beneficiu nulu]] (lo que nun significa que nun sía rentable económicamente).

=== El monopsonio ===
{{AP|Monopsonio}}
Un [[monopsonio]] (del [[idioma griegu|griegu]] ''monu-'' (μονο-) 'únicu' y ''psonios'' (ψωνιος) 'merca') ye una situación de [[fallu de mercáu]] qu'apaez cuando nun [[mercáu]] esiste un únicu [[consumidor]], en llugar de dellos. Este, al ser únicu, tien un control especial sobre'l preciu de los [[productu (oxetu)|productos]], pos los [[Producción (economía)|productores]] tienen qu'afaese de dalguna forma a les esixencies del comprador en materia de [[preciu]] y cantidá. Esto déxa-y al consumidor llograr los productos a un preciu menor al que tendría que mercalo si tuviera nun [[competencia perfecta|mercáu competitivu]].

El monopsonio nun ye bien común nos mercaos de productos de consumu final, porque usualmente los consumos de los demandantes son pequeños en comparanza col mercáu total del productu. Sicasí, pue ser bien común colos mercaos de factores, especialmente nos países en desenvolvimientu, onde una firma puede controlar una rexón y onde nun hai gran movilidá de los factores.

=== El monopoliu billateral ===
{{AP|Monopoliu billateral}}
[[Ficheru:Negociation.JPG|280px|thumb|El [[monopoliu billateral]] puede paecer imposible yá que axunta los dos formes pures de [[monopsonio]] y [[monopoliu puru|monopoliu]], un comprador y un vendedor. Sicasí son bastantes frecuentes pos representen l'intercambiu de [[bienes]] que nun son comunes o corrientes. El poder de [[negociación]] convertir nun factor clave pa la determinación del [[preciu]].]]
Un [[monopoliu billateral]] ye un mercáu n'ónde cohabitan un monopoliu d'[[ufierta]] y unu de [[demanda (economía)|demanda]], y n'ónde tanto'l [[vendedor]] como'l [[comprador]] pueden influyir nos [[preciu|precios]]. Esto ye, esiste al empar per parte de los vendedores un monopoliu u [[oligopoliu]] y per parte de los compradores un [[monopsonio]] u [[oligopsonio]]. Magar contemplar los dos formes teóriques de [[monopoliu puru]] y monopsio puru, son bastantes frecuentes pos representen l'intercambiu de [[bienes]] que nun son comunes o corrientes, como por casu la [[industria]] de pieces especializaes.

Nesi casu tanto'l comprador como'l vendedor atopar nuna situación de [[negociación]] una y bones el [[poder del monopolista]] (faciendo'l preciu xuba) y el [[poder del monopsionista]] (faciendo que'l preciu baxe) compénsense mutuamente. Les virtúes na negociación, pueden motivar que dambos non se compensen del tou prevaleciendo unu de los dos poderes de forma significativa.

=== El duopoliu ===
{{AP|Duopoliu}}
Un [[duopoliu]] ye una forma d'[[oligopoliu]] na cual esisten dos productores d'un bien o firmes nun mercáu. En [[economía]] estúdiase como una forma d'oligopoliu dada la so simplicidá. Esisten principalmente dos tipos de duopoliu:

* El modelu de [[duopoliu]] de [[Antoine Augustin Cournot|Cournot]], que amuesa que dos robles reaccionen, caúna a los cambeos de producción (cantidá producida) de la otra, hasta que dambes lleguen a un [[equilibriu de Nash]].
* El modelu de [[duopoliu]] de [[Joseph Louis François Bertrand|Bertrand]], nel cual, ente dos robles, caúna va asumir que la otra nun va camudar los sos precios en respuesta a les sos baxes de precios. Cuando dambes usen esta estratexa, algamen un [[equilibriu de Nash]].

=== L'oligopoliu ===
{{AP|Oligopoliu}}
Un oligopoliu ye un [[mercáu]] nel qu'esiste un pequeñu númberu d'empreses [[Producción (economía)|productores]] d'un bien o serviciu homoxéneu y per mediu de la so posición exercen un [[Monopoliu#poder de mercáu del monopolista|poder de mercáu]] provocando que los [[precios]] sían más altos y la [[Producción (economía)|producción]] sía inferior. Estes empreses caltienen dichu poder collaborando ente elles evitando asina la competencia.

== Ver tamién ==
{{llista de columnes|2|
* [[Economíes d'escala]]
* [[Fallu de mercáu]]
* [[Barreres d'entrada]]
* [[Mercáu cautivo]]
* [[Llibre mercáu]]
* [[Segmentación de mercáu]]
* [[Oligopsonio]]
* [[Privatización]]
* [[Lliberalización]]
* [[Wikinomía]]
* [[Derechu de la competencia]]
* [[Competencia (economía)|Competencia]]
* [[Concentración del capital]]
* [[Concentración de mercáu]]
* [[Monopoliu artificial]]
}}

== Referencies ==
{{llistaref|2}}

== Bibliografía ==
* Baumol, William; John Panzar y Robert Willing. ''Contestable Markets and the Theory of Industry Structure'' (''Los mercaos apostaos y la teoría de la estructura industrial''). Harcourt. ISBN 0-15-513911-8.
* [[Boldrin, Michele]] y David K. Levine. ''Against Intelectual Monopoly'' (''Contra'l monopoliu intelectual''), [[Universidá de Cambridge]]. ISBN 978-0-521-87928-6
* Frank, Robert H. ''Microeconomía y conducta'', McGraw Hill. ISBN 84-7615-840-8
* Pindyck, Robert S. y Daniel L. Rubinfeld. ''Microeconomía 5ª Edición''. Mc Graw Hill. ISBN 84-205-3131-6.
* [[Joseph E. Stiglitz|Stiglitz, Joseph E.]]. ''Microeconomía''. Ariel. ISBN 84-344-2135-6.
* Varian, Hall R. ''Un enfoque Actual: Microeconomía Entemedia'' 5ª Edición, Antoni Bosh Editor. ISBN 8495348210.

== Enllaces esternos ==
* Borísov, Zhamin y Makárova. [http://www.eumed.net/cursecon/dic/bzm/m/monopolioc.htm Hestoria: Monopoliu capitalista]
* Borísov, Zhamin y Makárova. [http://www.eumed.net/cursecon/dic/bzm/i/integracion.htm Integración monopolista]
* [[Thomas J. DiLorenzo|DiLorenzo, Thomas J.]]. {{Enllaz rotu|1=El mitu del monopoliu natural |2=http://www.mises.org/journals/rai/monopoliu.pdf |date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot }}
* Guerrien, Bernard. [http://www.eumed.net/cursecon/libreria/bg-micro/4.htm La Competencia Imperfecta] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070701142314/http://www.eumed.net/cursecon/libreria/bg-micro/4.htm |date=2007-07-01 }} 
* Guerrien, Bernard. [http://www.eumed.net/cursecon/libreria/bg-micro/4b.htm El duopoliu y l'oligopoliu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110818181124/http://www.eumed.net/cursecon/libreria/bg-micro/4b.htm |date=2011-08-18 }} 
* Tagliavini, Alejandro A. [http://www.eumed.net/cursecon/libreria/at-espe/7.3.htm Empresa y monopoliu]

{{Tradubot|Monopolio}}

{{control d'autoridaes}}
[[Categoría:Monopoliu|Monopoliu]]